جعبه لایتنر مقوایی و روش های استفاده از آن
سباستين لايتنر، دانشمند آلماني، در دهه‌ي 70 میلادی، براي حل این مشكل روشی را اختراع كرد كه به نام خود این دانشمند یعنی روش لایتنر (Leitner) معروف شد. در اين روش، براي يادگيري يك موضوع (برای مثال یک لغت زبان انگلیسی) از يك ورق كوچك كاغذ كه فلش‌كارت (Flash card) نام دارد استفاده مي‌شود. هر مطلبي كه مي‌خواهيم به خاطر بسپاريم، در دو روي اين برگه به صورت سوال (که در روی کاغذ نوشته می شود) و جواب (که در پشت کاغذ نوشته می شود)، برای مثال لغت انگلیسیی و معنی آن، مي‌نويسم. شما پس از مشاهده صورت سوال می بایست در خصوص جواب آن فکر کنید و سپس آن را با جواب اصلی که در پشت برگه نوشته شده مقایسه نمایید.
در این روش شما در عرض کمتر از چند ماه و با روزی کمتر از یک ساعت مطالعه می توانید هزاران لغت زبان و یا هر موضوع دلخواه دیگری را یاد بگیرید و مطئن باشید که دیگر هرگز آنها را فراموش نخواهد کرد.
این وسیله بر اساس اصول روانشناسى و علمی زیر طراحى شده است .
منحنی فراموشی ابینگهاوس: در قسمت بالا آزمایشات ابینگهاوس و دستاوردهای آن بیان گردید. جعبه لایتنر برنامه مرور فلش کارتها را به گونه ای تنظیم می کند تا با تکرار آن فلش کارت در قسمت خطرناک منحنی فراموشی، مطالب به حافظه دراز مدت هدایت شود.
جلوگیری از تکرارهاى غیر ضرورى: شاید زیاد برای شما اتفاق افتاده که مطالبی را پشت سر هم در یک دفترچه یادداشت کرده اید. زمانی که شما مطالب این دفترچه را برای چندمین بار مطالعه می کنید، ممکن است که حدود 90 درصد آنها را بلد باشید ولی برای یادگیری 10 درصد باقیمانده مجبورید آنهایی را نیز که بلد هستید دوباره بخوانید در صورتیکه دیگر لزومى به تکرار آن نیست. این تکرارهای بى جهت باعث اتلاف وقت ، انرژى و بى حوصلگى و در نتیجه دلزدگى شما مى شود. مهمتر از آن اینکه قدرت تمرکز بر روی مطالب سخت تر را از شما می گیرد. در روش جعبه لایتنر شما با تقسیم مطالب بصورت فلش کارت فقط مطالب چموش و رام نشدنى را شکارکرده و تنها آنها را دوباره تکرار می کنید.
قانون یادگیری اسکینر: بر اساس این قانون هرگاه بعد از هر عملی پاداش دریافت شود، انجام آن عمل تشدید خواهد شد. این قانون در جعبه یادگیری لایتنر استفاده شده است. یعنی شما پس از جواب صحیح به فلش کارت به خانه بعدی خواهید رفت و این پاداش شماست. بامشاهده پیوسته موفقیت و یادگیری مطالب سخت، یادگیرى براى شما از یک حالت خسته کننده به یک بازى لذت بخش تبدیل مى شود. همینکه شما احساس می کنید مطالب سخت را به راحتی یاد می گیرید و بعد از مدت زیادی دوباره آن را به خاطر می آورید مشوق شما در یادگیری مطالب بیشتر و پیچیده تر است.
فلش‌کارت ها در جعبه مقوایی حاوی چندین خانه قرار داده می‌شوند که به جعبه لایتنر معروف است.
جعبه ی لایتنر، یک جعبه ی ۵ خانه ای است که 31 سانتیمتر طول دارد. طول خانه های آن بترتیب 1، 2، 4، 8 و 16 سانتیمتر است. عرض و ارتفاع جعبهنیز بستگی به اندازه ی فلش کارتها دارد. برای مثال اگر اندازه عرض فلش کارتها را 5 سانتیمتر و طول آن را 7 سانتیمتر بگیریم آنگاه اندازه عرض جعبه 5 سانتیمتر (برابر با عرض فلش کارتها) و اندازه ارتفاع جعبه 6 سانتیمتر (یک سانتیمتر کمتر از طول فلش کارت) در نظر می گیریم. در این صورت یک سانتی متر از سر فلش کارتها از جعبه بیرون است و جابجایی فلش کارتها آسان می شود.
همانگونه که بیان شد جعبه لایتنر از پنج خانه اصلی تشکیل شده‌است که هر خانه متشکل از تعدادی اتاق است. همانگونه که در شکل بالا نیز مشاهده می کنید خانه های شماره 1 تا 5 بترتیب دارای 1، 2، 4، 8 و 16 اتاق می باشد.
جهت شروع مطالعه یک فلش‌کارت جدید، در ابتدا روی فلش‌کارت و یا سوال را نگاه کنید. سپس پشت آن یعنی جواب را مشاهده کرده و سعی کنید که آن را حفظ نمایید. پس از حفظ کردن فلش‌کارت آن را در خانه‌ی شماره 1 قرار دهید.
یک روز بعد فلش‌کارت موجود در خانه‌ی شماره 1 را برداشته ، روی آن را نگاه کرده و در مورد جواب آن فکر کنید. سپس فلش‌کارت را برگردانده و جواب آن را مشاهده نمایید. در صورت درست بودن جواب آن را در اولین اتاق از خانه‌ی شماره 2 قرار دهید.
روز دوم بدون آنکه فلش‌کارت را مشاهده کنید تنها آن را برداشته و به دومین اتاق خانه‌ی شماره‌ی 2 منتقل کنید.
روز سوم فلش‌کارت را برداشته، روی آن را نگاه کرده و در مورد جواب آن فکر کنید. سپس فلش‌کارت را برگردانده و جواب آن را مشاهده نمایید. در صورت درست بودن جواب آن را در اولین اتاق از خانه‌ی شماره 3 قرار دهید.
در روزهای بعد نیز فلش کارت بدون اینکه مشاهده شود هر روز یک اتاق به جلو هل داده می شود تا اینکه به اتاق آخر خانه برسد. بنابراین فلش‌کارتی که به اتاق آخر یک خانه رسیده به تعداد روزهایی برابر با تعداد اتاقهای آن خانه مشاهده نشده است. فلش‌کارت موجود در اتاق آخر پس از مشاهده و در صورت جواب درست وارد اولین اتاق خانه بعدی می‌شود.
در صورت جواب نادرست، فلش‌کارت در هر خانه ای که باشد به خانه شماره 1 باز گردانده خواهد‌شد تا دوباره فرآیند مطالعه بر روی آن انجام شود. با این کار فلش‌کارتهایی که جواب آنها را فراموش کرده‌اید بیشتر و در فواصل زمانی کوتاهتر دوباره مطالعه می‌شوند. بنابراین از تکرارهای بیهوده برای فلش‌کارتهای ساده اجتناب می شود.
شما می توانید همزمان تعداد زیادی فلش‌کارت در جعبه و در اتاقهای مختلف داشته باشید. فلش کارتهایی که از جعبه خارج می شوند برای همیشه در حافظه‌ی بلند مدت شما ثبت خواهند شد.